Politieke keuzes hebben onvermijdelijk invloed op iedereen die werkt in de culturele en creatieve sector. Spannende tijden breken daarom aan met de Tweede Kamerverkiezingen op komst. De hamvraag voor onze sector: wat voor afspraken worden er straks in het regeerakkoord opgenomen? En hoe komt zo’n regeerakkoord tot stand?

De kogel is door de kerk: diverse subsidies waar zzp’ers in de culturele en creatieve sector aanspraak op kunnen maken, worden verlengd tot uiterlijk 1 juli 2024. Deze gunstige subsidies leveren zzp’ers in de sector algauw honderden euro’s op. Eerder werd de deadline al naar achter geschoven.

Een nieuw wetsvoorstel van demissionair minister Van Gennip (Sociale Zaken) maakt het voor werkgevers gunstiger om hun medewerkers structureel te laten overwerken. Maar daardoor wordt het voor werkgevers ook aantrekkelijker om contracten af sluiten met minder vaste uren, zo waarschuwt De Creatieve Coalitie. Werknemers in de culturele en creatieve sector krijgen daardoor minder zekerheid en kunnen nóg flexibeler worden ingezet. Dit zou een verslechtering zijn van de huidige arbeidspositie.

De Tweede Kamer liet onlangs onderzoek verrichten naar hoe de culturele en creatieve sector kan bijdragen aan maatschappelijke opgaven. De conclusie komt voor velen niet als een verrassing: cultuur draagt wezenlijk bij aan het oplossen van grote maatschappelijke problemen in de samenleving. Bovendien is er nog veel onbenut potentieel, zo concluderen de onderzoekers.

Het kabinet-Rutte IV is gevallen. Op 22 november zijn er nieuwe Tweede Kamerverkiezingen. Tot die tijd regeert het kabinet in demissionaire status. Dat betekent dat het kabinet lopende zaken afhandelt en geen grote initiatieven meer neemt, tenzij de Tweede Kamer daarvoor toestemming geeft. Deze politieke ontwikkelingen hebben gevolgen voor de cultuursector. Dit zijn de drie belangrijkste punten die jij moet weten.

Het demissionaire kabinet is voornemens om de btw op cultuur te verhogen van 9% naar 21%. Dat schreef staatssecretaris Van Rij (financiën) afgelopen vrijdag in een brief aan de Tweede Kamer. Dat is niet alleen slecht nieuws voor iedereen die van kunst en cultuur houdt, maar het is vooral slecht nieuws voor de zzp’ers die in de culturele sector werken.

De meeste zzp’ers in de culturele en creatieve sector geven aan nog niets geregeld te hebben voor het geval zij arbeidsongeschikt raken. Voor de minderheid die al wel iets heeft geregeld is een broodfonds de meest populaire verzekeringsvorm. Slechts 11% van alle respondenten heeft daadwerkelijk een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor de lange termijn. Dat blijkt uit een enquête onder 500 respondenten van De Creatieve Coalitie.

Een eerste grote stap naar een eerlijke beloning is gezet: per 2025 wordt Fair Pay verplicht voor culturele instellingen die geld ontvangen uit de basisinfrastructuur (BIS). Staatssecretaris Gunay Uslu omarmt het verplicht stellen van een eerlijke beloning in de sector. De Creatieve Coalitie, én haar 43 lidorganisaties, dringen al jaren aan op verplichtstelling van Fair Pay. Dit is fantastisch nieuws voor werkenden in de sector, hoewel de strijd daarmee nog niet is gestreden.

Zzp'ers en opdrachtgevers in de culturele en creatieve sector hebben nog iets meer dan drie weken voor het aanvragen van de stimulansregelingen ‘Zelfverzekerd’, ‘Zekere Zaak’ en ‘Nu voor Later’. Aanvragen kunnen nog tot vrijdag 30 juni 2023 worden ingediend, waarna de loketten van het programma Oog voor Impuls vooralsnog worden gesloten.

Makers van kleur ervaren de audiovisuele-sector nog als weinig inclusief. Dat blijkt uit een grondig onderzoek binnen de sector. Staatssecretaris Uslu roept de sector op om met de uitkomsten aan de slag te gaan.

Een goede investeringsverplichting is van absolute noodzaak om streamingdiensten ook eerlijk te laten bijdragen aan de Nederlandse audiovisuele cultuursector. Maar een goed wetsvoorstel lijkt steeds verder uit zicht te raken. Terwijl de wet juist bedoeld was om de toekomst van het het Nederlandse audiovisuele cultuuraanbod veilig te stellen, wordt de wet door toedoen van verschillende amendementen ernstig in de effectiviteit geschaad. De Creatieve Coalitie doet in een brief aan de Tweede Kamer een appèl aan Kamerleden om alsnog de juiste keuze te maken.

Zzp’ers bouwen geen pensioen op via een werkgever en dienen daarom zelf plannen te maken voor later. Het programma Oog voor Impuls stimuleert zzp’ers in de culturele en creatieve sector om een gezonde beroepspraktijk te ontwikkelen, met onder meer een pensioenvoorziening.

Op woensdag 1 februari was staatssecretaris Uslu van cultuur en media te gast bij de Kunstenbond en de Creatieve Coalitie voor een gesprek over fair pay en de positie van makers en creatieve professionals. Het werd een fijn en open gesprek met een inspirerende uitwisseling van gedachten om makers en werkenden meer centraal te stellen.

Op 26 januari jl. vond de allereerste nieuwjaarsborrel van de Creatieve Coalitie plaats. Met dank aan de gastvrijheid van de Kunstenbond konden we terecht in hun prachtige pand in Amsterdam. De middag begon met een open huis; iedereen kreeg een kijkje achter de schermen bij de grootste vakbond voor werkenden in de culturele en creatieve sector.

Op 14 december 2022 debatteert de Tweede Kamer over de Najaarsnota van het kabinet. Deze nota biedt de culturele sector perspectief in financieel donkere tijden. Er is vanaf 2023 structureel geld vrijgemaakt voor maatschappelijke sectoren waaronder de cultuur, om tegemoet te komen aan de stijgende (energie)lasten. Maar zolang deze middelen niet concreet vertaald zijn door Rijk, gemeenten en provincies leeft de sector tussen hoop en vrees.