Een formatie achter gesloten deuren: wat we wél weten
Er is een nieuwe politieke realiteit ontstaan sinds de laatste Tweede Kamerverkiezingen. Een realiteit waarin de PVV, VVD, NSC en BBB gezamenlijk een meerderheid vormen in de Tweede Kamer en pogingen ondernemen om met elkaar tot een coalitiesamenwerking te komen. Na verschillende verkennende rondes, zijn de inhoudelijke onderhandelingen tussen de partijen gestart. Als burger krijgen we weinig mee van wat er achter gesloten deuren besproken wordt. In dit artikel nemen we je mee in wat we al wél weten over deze formatie.
1. Doorrekening, verkiezingsprogramma en formatiedossier leidend
Normaliter zijn de doorrekeningen van de verkiezingsprogramma’s van politieke partijen een belangrijk uitgangspunt tijdens het vormen van een regeerakkoord. Deze formatie is echter anders dan anders. Van de formerende partijen heeft alleen de VVD het eigen verkiezingsprogramma laten doorrekenen door het Centraal Planbureau (CPB). Voor de PVV, NSC en BBB zullen in belangrijke mate het eigen verkiezingsprogramma leidend zijn in combinatie met de formatiedossiers waar afgelopen maanden hard aan is gewerkt door de fracties. In deze formatiedossiers stellen fracties heimelijk op wat zij per beleidsdossier een ondergrens vinden en waar ze per beleidsdossier op willen uitkomen. De inhoud van deze formatiedossiers is natuurlijk strikt geheim. Toch kun je door de oogharen vaak prioriteiten destilleren uit de verkiezingsprogramma’s. Voor de BBB lijkt regionalisering van cultuurgelden een belangrijk punt, voor de VVD het vergroten van het verdienvermogen. De vraag is in hoeverre er gedetailleerde afspraken worden gemaakt in een regeerakkoord. De formerende partijen zeggen te willen koersen op een regeerakkoord ‘op hoofdlijnen’.
2. Geen verwachte grote financiële tegenvallers bij het ministerie van Cultuur
Het ministerie van Financiën heeft een uitvraag gedaan bij alle ministeries om mogelijke financiële tegenvallers te melden. Dit op verzoek van de formerende partijen. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) verwacht géén grote financiële tegenvallers van 500 miljoen euro of hoger. Verschillende andere ministeries hebben wel potentiële financiële tegenvallers gemeld. We weten dat een werkgroep van ambtenaren adviseert dat een nieuw te vormen kabinet structureel 17 miljard euro moet vinden om de uitgaven te temperen via bezuinigingen of belastingverhogingen. De ambtenaren waarschuwen dat zonder substantiële financiële maatregelen het begrotingstekort in 2028 oploopt boven de grens van drie procent die binnen de EU is afgesproken. De VVD en NSC hebben publiekelijk aangegeven onder de norm van drie procent te willen blijven. Er is ook goed nieuws; over 2023 bleek het begrotingstekort een factor tien kleiner uit te vallen. Deze meevaller komt echter vanwege incidentele meevallers. Structureel is er sprake van een gat tussen de geraamde inkomsten en geraamde uitgaven.
3. Btw-verhoging niet uitgesloten bij nieuwe onderhandelingen
Het lage btw-tarief op cultuur is essentieel voor de betaalbaarheid van cultuur en is essentieel voor de betaalbaarheid van zzp’ers in het bijzonder. Hoewel eerder werd overwogen om het btw-tarief te verhogen van 9 naar 21 procent, zag het demissionaire kabinet daar afgelopen Prinsjesdag van af. Toch wordt achter de schermen opnieuw voorgesorteerd op een mogelijke aanpassing van het btw-tarief. In een zogenoemde ‘fichebundel’ beschrijven beleidsambtenaren de optie om het lage btw-tarief te verhogen van 9 naar 12 procent. Deze beleidsmaatregel zou een nieuw te vormen kabinet kunnen nemen. Op dit moment is het demissionaire kabinet geenszins voornemens om het lage btw-tarief te verhogen. Echter, een nieuwe coalitie kan tot een ander oordeel komen.
Wat vindt De Creatieve Coalitie?
De leden van De Creatieve Coalitie roepen de formerende politieke partijen en informateur op: zet in op ambitieus overheidsbeleid voor onze sector. Werkenden in onze sector hebben afgelopen decennium al veel voor de kiezen gekregen. Tegelijkertijd is er nog een groot onbenut potentieel voor onze sector. Lees hier onze vier aanbevelingen aan de formerende partijen.