Terugblik 2025: wat wij samen bereikten
Lees meer nieuws
Het jaar is bijna ten einde. Voor De Creatieve Coalitie was 2025 een jaar waarin iets kantelde. Een jaar waarin zichtbaar werd dat organiseren loont. Dat wanneer zzp’ers en werknemers zich verenigen, er iets verschuift in de sector. Wie in deze sector werkt, weet hoe individualistisch de beroepspraktijk soms kan zijn. Maar dat betekent niet dat je er alleen voor staat. In 2025 kwamen wij samen, haalden wij ervaringen op en lieten wij onze gezamenlijke stem horen. Met resultaat.
In dit artikel blikken wij terug op het jaar in vogelvlucht.
1. Wij kwamen samen
In 2025 vond de eerste editie plaats van CreativeRoadz: het eerste festival specifiek voor zzp’ers in de culturele en creatieve sector. Zo’n event bestond nog niet; de behoefte bleek groot. De eerste editie was direct uitverkocht. Tijdens CreativeRoadz voerden freelancers het eerlijke gesprek over werken in de sector als zelfstandige. Over succes én ook over falen. Keynote-spreker Hanna van Vliet (Anne+) nam daarin het voortouw. Het festival stond daarnaast in het teken van relevante workshops. De belangrijkste conclusie van de dag: je staat er niet alleen voor. Op donderdag 9 april 2026 vindt de tweede editie plaats.
→ CreativeRoadz organiseerden wij samen met Cultuur+Ondernemen en Platform ACCT.
© Melanie Marsman
2. Wij haalden samen feiten op
Generatieve AI maakte in 2025 een grote opmars. Voor sommige makers heeft dit fundamentele gevolgen voor hun werk. Toch ontbraken cijfers over de gevolgen voor werk en inkomen. Samen met de Boekmanstichting brachten wij daar verandering in. Ruim 700 zzp’ers en werknemers deden mee aan ons onderzoek. De uitkomsten waren confronterend: bijna één op de vijf creatieve zzp’ers ervaart negatieve gevolgen van generatieve AI voor het inkomen.
Het onderzoek kreeg brede aandacht in de media en haalde de voorpagina van de Volkskrant. Zo maakten wij zichtbaar wat anders onzichtbaar blijft.
→ In de stuurgroep namen ook vertegenwoordigers plaats van Kunstenbond, Platform Makers, de Auteursbond, Netherlands Society of Cinematographers en ACT Acteursbelangen.
3. Wij gingen met elkaar het gesprek aan
De Creatieve Coalitie spreekt namens circa 40.000 zzp’ers en werknemers die zijn aangesloten via onze lidorganisaties. Dat mandaat komt niet vanzelf; dat blijft vragen om dialoog en toetsing. Daarom gingen wij in 2025 over een breed aanbod aan inhoudelijke onderwerpen het gesprek aan met onze lidorganisaties. Via consultatiesessies, expertsessies, themabijeenkomsten en de ALV. Samen spraken wij onder meer over: handhaving op schijnzelfstandigheid, Fair Pay, generatieve AI, governance en de ketentafelinstrumenten.
Onze lidorganisaties zijn de oren en ogen van de sector. Ben jij nog niet aangesloten bij een beroepsorganisatie, makersnetwerk, vakvereniging of vakbond? Doe jezelf een lidmaatschap cadeau en vul DeAansluitwijzer.nl in.
4. Wij versterkten de collectieve belangenbehartiging
In 2025 organiseerden wij diverse bijeenkomsten en trainingen om de collectieve belangenbehartiging verder te versterken. Tijdens de Academiedag, én daarbuiten, volgden bestuurders, medewerkers en vrijwilligers van onze lidorganisaties trainingen over onder meer: onderhandelingstechnieken, verenigingsstrategie, beleid, handhaving op schijnzelfstandigheid, sociale veiligheid, mediatraining en fondsen- en subsidiewerving.
Sterkere lidorganisaties betekenen een sterker collectief. En dus een krachtiger stem namens werkenden.
© Daan Jeurens
5. Wij hielden gezamenlijk de btw-verhoging tegen
In 2025 stond de btw-verhoging op cultuur, kunst en lezen hoog op de politieke agenda. De gevolgen zouden groot zijn. Een verhoging van 9 procent naar 21 procent zou de sector jaarlijks 952 miljoen euro kosten. Het zou de grootste lastenverzwaring voor de sector in de naoorlogse geschiedenis zijn.
Samen met makers, lidorganisaties en bondgenoten uit de sport-, media- en uitgeefwereld keerden wij het tij. Wij maakten de gevolgen van de btw-verhoging zichtbaar, voerden campagne tegen de maatregel en spraken met Kamerleden en kabinet. De uitkomst is helder: de btw-verhoging verdween van tafel. Dit was het resultaat van collectieve actie.
→ De btw-campagne (#geenhogerebtw) voerden wij samen met Kunsten ‘92, KNVB, NOC*NSF, CPNB, NDP Nieuwsmedia, Mediafederatie, POS en VVEM.
6. Wij bevorderden met elkaar Fair Pay
Het bevorderen van Fair Pay bleef in 2025 een kerndoel voor De Creatieve Coalitie. Ook op dit vlak zijn belangrijke stappen gezet. Instellingen in de basisinfrastructuur zijn verplicht Fair Pay toe te passen, steeds meer fondsen hanteren vergelijkbare voorwaarden en ketentafels ontwikkelden rekentools voor eerlijke tarieven.
Maar daarmee zijn we er nog niet. In september 2025 werd de motie van Mohandis (GL-PvdA) en Koops (NSC) aangenomen. Deze roept het ministerie op om in kaart te brengen welke ‘wortels en stokken’ nodig zijn om Fair Pay verder aan te jagen. Wij vroegen ketentafeldeelnemers welke maatregelen volgens hen nodig zijn. Op basis daarvan formuleerden wij zeven concrete aanbevelingen, die inmiddels bij het ministerie liggen. De kern is eenvoudig: maak Fair Pay aantrekkelijk en Unfair Pay onaantrekkelijk. Ook hebben wij het belang van eerlijke betaling aangekaart bij de voormalige minister van Sociale Zaken & Werkgelegenheid: Eddy van Hijum.
7. Wij maakten van makers belangenbehartigers
Voor de landelijke verkiezingen leverden wij inhoudelijke input aan de commissies die de programma’s schrijven. Wij deelden de knelpunten van zzp’ers en werknemers en brachten concrete oplossingen aan. Maar over een paar maanden volgen de gemeenteraadsverkiezingen én daarvoor hebben wij jóu nodig. Lokale belangenbehartiging vraagt om lokale kennis en lokale stemmen. Dat kunnen wij niet centraal organiseren, jij wel.
Daarom ontwikkelden wij de Lobbykit: Leer Lobbyen in Eén Dag. Een boekje waarmee makers lokaal invloed kunnen uitoefenen en leren opkomen voor het collectieve belang. De eerste druk is inmiddels uitverkocht en de digitale versie werd veelvuldig gedownload. Onthoud: zo’n 60 procent van het cultuurbudget wordt lokaal besteed. Raadpleeg de Lobbykit én stel een daad.
→ De lobbykit werd ontwikkeld samen met Stichting Lobby Lokaal, Nanja van Rijsse en vormgegeven door Studio Josie
8. Wij waarschuwden voor zelfcensuur en maatschappelijke weerbaarheid
Wij spraken ons publiek uit over ontwikkelingen die werkenden direct raken. Zo waarschuwden wij in een brief voor de risico’s van de voorgestelde anti-terrorismewet voor kunst- en expressievrijheid. Wanneer deze wet een meerderheid zou behalen, ontstaat het risico dat makers zich uit voorzorg gaan inhouden of onderwerpen vermijden. Zelfcensuur ligt daarmee op de loer, terwijl de artistieke vrijheid nu al onder druk staat.
Daarnaast organiseerden wij in Nieuwspoort een bijeenkomst in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen, om aandacht te vragen voor de maatschappelijke weerbaarheid van Nederland. Tijdens deze bijeenkomst overhandigden wij politici een maatschappelijk noodpakket om hen op het hart te drukken: wij zijn de samenleving die je wilt verdedigen.
→ De anti-terrorismewetbrief schreven wij samen met de Auteursbond en de Beroepsvereniging Beeldende Kunstenaars (BBK). Het maatschappelijk noodpakket ontwikkelden wij samen met kunstenaar Pauline Wiersema, Kunsten ’92 en de overige Maatschappelijke Bondgenoten.
9. Wij namen afscheid
In 2025 namen wij ook afscheid van organisaties die veel voor de sector hebben betekend. Onder meer van het Platform voor Freelance Musici en van het World Music Forum. Organisaties die jarenlang opkwamen voor musici en makers, en die veel in beweging hebben gezet.
Wij danken hen voor hun inzet.
10. Wij gaan samen verder
De Creatieve Coalitie heeft een duidelijke missie: meer financiële en maatschappelijke erkenning voor iedereen die in de culturele en creatieve sector werkt. Dat doen wij door ervaringen op te halen, kennis te verspreiden, aan te jagen en samen te werken. Waar het kan als bondgenoot en waar het moet als tegenspeler.
Wij zijn onze lidorganisaties dankbaar voor hun vertrouwen en samenwerking. In 2026 introduceren wij bovendien een vriendschapsmodel voor instellingen, fondsen en bedrijven die onze missie willen ondersteunen. Werk jij voor een organisatie die daarbij kan aansluiten en wil je met ons meedenken over de vormgeving van dit vriendschapsmodel? Dan komen wij graag met je in contact: meld je aan voor onze klankbordgroep.
Want in 2026 gaan wij door met onze missie. Dankzij onze lidorganisaties, dankzij projectfinanciering van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, en hopelijk ook dankzij jou als betrokken lezer.
De Creatieve Coalitie wenst je prettige feestdagen en een gezond, gelukkig en fair 2026.
Namens het bureau
Fiene van Bodegraven, Nanja van Rijsse, Renee Roetman en Thomas Drissen
Namens het bestuur
Anne Graumans, Bert Wagenaar van Kreveld, Dorine Schoon, Ellen Goulmy, Erwin Angad-Gaur, Koen Bartijn, Maarten Treurniet, Neeltje Holland van Laarhoven, Ronald Gijsbertsen en Susanne Alt
